تعاونی ها از انواع شرکت های تجاری هستند که اغلب در بین اشخاص حقیقی با یک ایده و هدف مشترک و برای بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی عده ای مشخص از راه شراکت و همکاری و به منظور انجام امور مرتبط با تولید و توزیع و در راستای اهداف مندرج در قوانین تعاونی ها و با رعایت کامل قوانین این بخش ایجاد می شوند.
بنابر این عمدتا اعضا تشکیل دهنده شرکت های تعاونی نه به منظور تولید و توزیع اقلام برای سود آوری و رقابت در سطح داخلی و بین المللی بلکه در راستای بهبود شرایط زندگی و بالا بردن سطح زندگی عده ای از افراد مشخص در یک منطقه و یا گروه خاص شکل می گیرد هر چند سود و اعتبار هم از اهداف این شرکت ها می باشد.
در کل می توان هدف از ثبت شرکت تعاونی را در موضوعات زیر خلاصه کرد:
- ایجاد اشتغال و تامین شرایط کاری و درامدی عده ای از مردم
- ایجاد امکانات و ابزارآلات کاری برای عده ای که توانایی تهیه این امکانات را ندارند
- توزیع عادلانه ثروت و استفاده از پتانسیل های موجود در عده و یا منطقه ای
- خصوصی سازی و انجام برخی از کارهای متمرکز شده در دست دولت
- تشویق نیروهای کارآمد مردمی برای دراختیار گرفتن مدیریت کار و سرمایه خودشان
- جلوگیری از انحصار و تورم
- توسعه همکاری مردمی بریا تامین بخش از نیاز های خودشان
هر چند شرکت های تعاونی در امور ساختمانی و ساخت وساز، صید و پرورش ماهی، تولید و توزیع محصولات کشاورزی، در امور مالی و سرمایه ای و دام وطیور و ... شکل می گیرند ولی عمدتا و بنا بر تعریف فصل پنجم قانون تعاون جمهوری اسلامی ایران شرکت های تعاونی از نقطه نظر فعالیتی به دو دسته اصلی یعنی تعاونی تولیدی و تعاونی توزیعی طبقه بندی می شوند.
تعاونی های تولیدی تعاونی هایی هستند که فعالیت آنها در امور کشاورزی، دامداری، صید و پرورش ماهی و ... خلاصه می شود و اعضا این تعاونی ها هر کدام مشغول به کار می باشند. تعاونی های توزیعی از نوع تعاونی هایی هستند که به نیاز اعضا خود برای تامین مایحتاج تولیدی و برای کاهش هزینه های جانبی عمل می کنند .
البته تعاونی ها را از دیدگاه افراد عضو این تعاونی ها هم طبقه بندی می کنند که در اینصورت اگر اعضا این تعاونی ها منحصر به گروه خاص و یا اجتماع و افراد خاصی باشند و در اصل هر فردی نتواند در این تعاونی عضو شود نوع تعاونی ، تعاونی خاص است. که بنا بر تعریف قبل تعاونی تولیدی خاص و یا تعاونی توزیعی خاص گفته می شود. اما اگر مشارکت و عضویت در این تعاونی ها برای اغلب مردم آزاد باشد و هر کس بتواند بدون محدودیت و تنها با داشتن یکسری شرایط عمومی به عضویت تعاونی در بیاید در اینصورت شرکت تعاونی از نوع عام خواهد بود و به صورت تعاونی عام تولیدی و یا تعاونی عام توزیعی شناخته می شود.
ثبت شرکت تعاونی
اهم قوانین و مقررات شرکت های تعاونی استنباط و برگفته شده از شرکت های سهامی می باشد و تنها در بند هایی تفاوت دارند. مثلا برای ثبت شرکت سهامی خاص 3 نفر و یا سهامی عام 5 نفر حداقل در قانون پیش بینی شده ولی برای ثبت شرکت تعاونی باید حداقل 7 نفر با هم شراکت داشته باشند.
مهم ترین نکته برای ثبت شرکت تعاونی دریافت مجوز از وزارت تعاون می باشد . برای ثبت تعاونی باید یک اساسنامه تهیه شود که در آن موضوعات زیر دقیقا مشخص شده باشد :
- نام دقیق و کامل تعاونی با قید عبارت تعاونی
- هدف از تاسیس تعاونی
- موضوع فعالیت تعاونی
- حوزه فعالیت
- مدت زمان اعتبار تعاونی
- ادرس محل فعالیت
- مرکز اصلی تعاونی
- میزان سرمایه تعاونی
- مقررات تعیین شده برای اعضا
- ارکان تصمیم گیری
- مقررات مالی و کاری
- شرایط انحلال و تصفیه
- حداقل و حداکثر اعضا
- فرصت های اشتغال
- و...
در تعاونی ها هر فرد چنانچه شرایط لازم را داشته باشد می تواند عضو شود و بر همه امور نظارت نماید.
شرکت های تعاونی یک شرکت حقوقی است که باید در اداره ثبت شرکت ها متناسب با سایر شرکت ها و با رعایت قوانین و مقررات خاص خود به ثبت رسانده شود و بدون ثبت فعالیتی غیر قانونی خواهد داشت. هر یک از اعضا تعاونی در برابر مسئولیت ها و دیون تعاونی ها به اندازه سهم خود سهیم خواهد بود و در صورت ورشکستگی و انحلال شرکت تعاونی در صورتیکه دارایی های خود تعاونی به اندازه دیون و بدهی های شرکت نباشد هر فرد به اندازه سرمایه و سهام خود در مسئولیت خود را ایفا نماید. البته در قرار داد بین شرکا می تواند نوع تقسیم تعهدات شرکت به شکل دیگری موافقت شود.
شرکت های تعاونی عام همانگونه که آورده شده بصورت سهامی اغلب به ثبت می رسند و بنا بر این تعریف اگر شرکت تعاونی از نوع عام باشد باید حداقل 10 میلیون تومان و اگر تعاونی خاص باشد باید حداقل 5 میلیون تومان سرمایه اولیه برای آنها در نظر گرفته شود.
در اینجا لازم به توضیح است که تعاونی ها اگر سرمایه مورد نظر را خودشان یعنی خود اعضا تماما تعهد و تادیه نمایند از نوع خاص و اگر حداکثر این سرمایه را اعضا و مابقی را نهاد های دولتی و عمومی تعهد نمایند تعاونی عام می باشد. حال با توجه به میزان سرمایه تعهد شده باید یک سوم سرمایه در همان بدوم تاسیس تادیه شده و در حساب تعاونی سپرده شود. در تعریف تشرکت تعاونی ، شرکت های تعاونی بالغ بر 500 عضو را شرکت تعاونی بزرگ می نامند.
با تادیه حداقل یک سوم سرمایه و مشخص شدن اساسنامه و اظهارنامه شرکت تعاونی باید اعضا شرکت جلسه مجمع عمومی موسسین را برگزار و تشریفات خاص آن را انجام دهند و سپس نفرات هیئت مدیره جلسه خواهند گذاشت و نهایتا پس از آماده سازی صورتجلسات و دریافت مجوز وزارت تعاون و سایر مستندات شرکت باید در سامانه اداره ثبت شرکت ها ثبت نام و نهایتا با تایید کارشناسان مربوطه وارد مرحله ثبت در خود اداره ثبت شرکت ها بشود.
ارکان اصلی شرکت های تعاونی
- مجمع عمومی
مجمع عمومی بزرگترین نهاد تصمیم ساز نه تنها در شرکت تعاونی که در همه انواع شرکت ها می باشد. این مجمع به دو صورت عادی و فوق العاده برگزار می شود. از مهم ترین وظایف مجمع عمومی در بدو تاسیس شرکت انتخاب هیئت مدیره ، بازرسین ، دارندگان حق امضا مجاز، تصویب اساسنامه و اظهارنامه و در ادامه فعالیت عذل و نصب مدیران هیئت مدیره، بازرسین، دارندگان حق امضا مجاز، بررسی و تایید ترازنامه و حساب های سود و زیان ، بررسی گزارش های مالی، تصویب بودجه، تعیین سیاست ها و راهبردهای کلان شرکت، مشخص کردن خط مشی و چشم انداز شرکت ، و تصمصم در خصوص انواع تغییرات کلان در شرکت مانند افزایش و کاهش سرمایه، تغییر آدرس، تغییر موضوع فعالیت و ... می باشد.
- هیئت مدیره شرکت تعاونی
اعضا هیئت مدیره که توسط مجمع عمومی انتخاب می شوند بنا بر تعریف اساسنامه از حداقل 3 و حداکثر 7 نفر تشکیل می شوند . این اعضا مسئول امور مدیریتی و اجرایی در تعاونی هستند. از عمده فعالیت های اعضا هیئت مدیره در شرکت های تعاونی می توان به اجرای خواسته های مجمع ، مفاد اساسنامه، تهیه گزارشان مالی برای مجمع، دعوت از مجامع ، نظارت بر امور اجرایی ، عزل و نصب و تعیین جانشین برای مدیر عامل و ... را نام برد.
- بازرسین شرکت تعاونی
بازرسین توسط مجمع عمومی انتخاب می شوند. حداقل یک نفر بازرس اصلی و یک نفر بازرس علی البدل باید در تعاونی در هر دوره تعیین شوند. مهم ترین دلیل انتخاب بازرسین در شرکت تعاونی نظارت بر اجرای مفاد اساسنامه و تصمیمات مجامع در شرکت و نظارت بر عملکرد مدیران منتخب در شرکت می باشد. این بازرسین در تهیه و ارائه گزارشات به مجمع نیز نظارت خواهند داشت.
در شرکت های تعاونی موضوعات زیر حائز اهیت است که بنا بر ماده 3 قانون شرکت های تعاونی باید رعایت شود :
- یک سوم سرمایه شرکت باید نقدا پرداخت شود
- افراد منتخب برای هیئت مدیره باید حداقل دو سوم سهام را خریداری و یا تعهد کرد ه باشند.
- سرمایه غیر نقدی باید با نظارت کارشناس دادگستری تقویم شده باشد.
- سرمایه در شرکت های تعاونی به سهام تقسیم می شود. این سهام با نام و غیر قابل تقسیم بوده و باید نقدا خریداری شود.
- هر یک از شرکا در مجمع عمومی تنها یک رای دارند
- شرکت های تعاونی را باید هیئت مدیره اداره نمایند.
لزوم ثبت تعاونی
شرکت تعاونی همانند سایر انواع شرکت ها باید قانونا به ثبت برسد. هیئت مدیره وظیفه ثبت شرکت را عهده دار خواهد بود که این کار را می تواند یک نماینده از اعضا و یا وکیل منتخب تعاونی عهده دار باشد. به دلیل مشارکت گسترده در تعاونی ها ثبت تعاونی باعث رسمی شدن فعالیت شرکت و بالاتر رفتن اطمینان اعضا خواهد شد و دولت نیز می تواند نوع فعالیت و سرمایه گذاری و توانایی های تعاونی را در اقتصاد کشور مورد محاسبه قرار دهد و حمایت های لازم را از این شرکت ها اعمال نماید.
شرایط عضویت در تعاونی ها
مطابق با قانون 9 تعاونی ها هر فرد برای عضویت در این تعاونی ها باید شروط زیر را دارا باشد:
- داشتن تابعیت ایرانی
- نداشتن ممنوعیت قانونی و یا محجوریت و ورشکستگی به تقصیر
- نداشتن سابقه اختلاس و کلاهبرداری
- نداشتن عضویت در تعاونی های مشابه دیگر
- دادن درخواست کتبی برای عضویت در تعاونی و متعهد شدن به رعایت قوانین مربوطه
مدیر عامل شرکت تعاونی برای مدت محدود و حداکثر دو سال انتخاب می شود و باید حداقل های لازم را برای مدیریت تعاونی داشته باشد و حداقل مورد نیاز سهام را مطابق با اساسنامه تهیه کرده باشد.
مدارک لازم برای تشکیل تعاونی:
- 4 نسخه اساسنامه با امضا همه شرکا
- مجوز اداره تعاون
- دعوتنامه تشکیل مجمع عمومی موسسین در 3 نسخه
- 3 نسخه صورتجلسه مجمع عمومی موسسین
- 3 نسخه صورتجلسه هیئت مدیره
- اقرار نامه مدیران منتخب هیئت مدیره و بازرسین انتخاب شده مبنی بر قبول مسئولیت
- رسید پرداخت سرمایه تادیه شده به میزان حداقل یک سوم
- لیست نفرات انتخاب شده برای هیئت مدیره به همراه میزان سهام و همچنین نفرات بازرسین
- لیست نفرات حاضر در مجمع عمومی موسسین به همراه امضا آنها
- مدارک شناسایی مدیران و موسسین و بازرسین شرکت
ثبت شرکت تعاونی موضوعی کاملا حقوقی و تخصصی است و پیشنهاد حتی خود اداره ثبت شرکت ها استفاده از تخصص و تبهر موسسات حقوقی برای ثبت شرکت تعاونی می باشد. موسسه حقوقی ثبت شرکت و ثبت برند نوبل از پیشروترین شرکت های حقوقی ایران با سال ها اعتبار و تجربه آماده همکاری با عموم متقاضیان عزیز برای ثبت تعاونی در همه استان های کشور می باشد.
