منطقه آزاد تجاری قلمرو مشخصی از هر کشور می باشد که عموماً در مناطق بندری و مرزی ایجاد می شوند و در این مناطق تجارت با سایر نقاط جهان آزاد و مجاز می باشد. تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در این مناطق به فعالیت های اقتصادی می پردازند طبق ماده 13 قانون مناطق آزاد تجاری- صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب 7/6//62 13 تا 15 سال از زمان تاسیس و بهره برداری معاف از مالیات می باشند . این مناطق به منظور تسهیل امور واردات و صادرات مشمول قوانین تجاری متبوع کشور خارج بوده و از مزایای چون حذف تشریفات زائد اداری و ارزی ، حذف تعرفه های معمول گمرکی ، معافیت های مالیاتی و بخشودگی سود بهره می برند . ضمن اینکه در عموم این مناطق نیروی کار ارزان قیمت ، وفور وسایل حمل و نقل ، وجود مکان های مناسب انبارش و دسترسی راحت به حمل و نقل دریایی یا زمینی مناسب به راحتی دیده می شود .
طبق تعریف سازمان ملل متحد (یونیرو ) مناطق آزاد تجاری به عنوان محرکه اصلی برای تشویق صادرات کالاهای کشور ها می باشند و همچنین در تعریف جدید این مناطق با نام منطقه آزاد پردازش صادرات معرفی می شوند که دلیل اصلی آن انگیزه دولت های کشورها می باشد که با ایجاد مناطق آزاد اقتصادی به دنبال افزایش صادرات کالاهای خودی به کشور های دیگر و ورود سرمایه های ارزی با تشویق فعالان اقتصادی از این طریق می باشد .
در مناطق آزاد تجاری در همه نقاط جهان تجارت با سایر نقاط آزاد می باشد مگر اینکه به دلایلی کشوری با کشوری دیگر رابطه خصمانه داشته باشد و یا در حال جنگ باشد مانند روابط ایران و اسراییل .در این مناطق واردات و صادرات کالا بدون تعرفه های معمول گمرکی صورت می پذیرد و بسیاری از تولید کنندگان داخلی کشورها به منظور معرفی محصولات خود به سایر نقاط جهان و یافتن بازار های جدید و بین المللی محصولات خود را از این طریق به فروش می رسانند . رفت و آمد بسیار راحت تجار و بازرگانان بزرگ به این مناطق و خرید بدون واسطه اجناس و کالاهای مصرفی مورد نیاز از مزیت های این مناطق برای خریداران و فروشندگان کالا می باشد که خود به عنوان محرک و مشوق این تجار و خریداران برای ورود به این مناطق و به دنبال آن بدست آوردن سود بیشتر با فروش محصولات خریداری شده در بازارهای مصرف و مشتریان و خریدارانی که از این محصولات و کالاها در این مناطق بی خبر بوده و یا توان رفت و امد به این مناطق را ندارند.
طبق تعریف سازمان ملل مناطق آزاد تجاری ، برای صادرات صنعتی به عنوان یک محرکه تشویقی است . همچنین مطابق با قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری ایران تسریع در انجام امور زیر بنایی ، ایجاد اشتغال سالم و مولد ، رشد وتوسعه اقتصادی ، تنطیم بازار کار و کالا ، سرمایه گذاری وافزایش درآمد عمومی ، حضور فعال در بازار های جهانی و منطقه ای ، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی ، ارائه خدمات عمومی ، و … بزرگترین اهداف جمهوری اسلامی ایران برای تعریف مناطق آزاد تجاری می باشد.
به طور کلی با ایجاد مناطق آزاد تجاری در هر کشور در واقع این کشور اجازه ورود دانش و اطلاعات جدید در حوزه های مختلف اعم از تولیدی و خدماتی و دستیابی به فناوری ها و پیشرفت های نوین صنعتی را به کشور خود داده است. در راستای این حرکت تولید کنندگان می توانند برای محصولات خود بازارهای جدید و نوینی پیدا کنند و در همین راستا ضمن اشتغال زایی بیشتر ، در آمد ارزی بهتری برای خود داشته و در کنار ان سرمایه های خارجی و فرصت های جدید شغلی بیشتری جدب کشور می شوند . با ورود صنایع ، دانش و فناوری های روز به هر کشوری کارخانجات و تولیدی های مشابه می تواند با الگو برداری و بومی سازی در هر کشوری ایجاد شده و نیاز آن کشور به کالاها و محصولات سایر کشور ها کمتر شده و کشور به سمت خودکفایی حرکت نماید . ایجاد فرصت های شغلی بیشتر ، یافتن بازار های جدید و فروش محصولات داخلی ، خرید و فروش بدون تشریفات معمول و … همه و همه به کنترل رشد تورم کمک کرده و درآمد های جانبی زیادی را برای کشورها به ارمغان خواهد آورد .
با توجه به اینکه مناطق آزا د تجاری در مناطق محروم بیشتر بنا می شوند به منظور رفع محرومیت از این مناطق و همچنین توسعه این مناطق در راستای ارائه خدمات بهتر به مشتریان داخلی و خارجی دولت ها باید اقداماتی را انجام دهند. از جمله این اقدامات می توان به ایجاد ساخت و ساز های زیر بنایی مناسب مانند انبار ها ، سر خانه های مناسب ، شرکت های حمل و نقل ، مناطق سوخت گیری مناسب ، ترمینال و فرودگاه ها ی مناسب و … همچنین در همین راستا باید نیروی کار فراوان و ارزان قیمت و امکانات با کیفیت و مناسب به وفور یافت شود .
معافیت های مالیاتی ، حذف تشریفات مرسوم گمرکی ، عدم دخالت ماموران گمرک ، نبود حق گمرکی ، نداشتن عوارض ، نیرو و امکانات فراوان و ارزان و … در این مناطق باعث تشویق سرمایه گذاران ، تجار و بازرگانان و مشتریان سایر نقاط جهان برای مراجعه به مناطق آزاد هر کشوری خواهد شد و همه این موارد سرمایه گذاری و انجام فعالیت های اقتصادی در این مناطق را بسیار مقرون به صرفه می کند . با توجه به این موضوع و بازار خوبی که برای محصولات و کالاهای داخلی فراهم می شود بسیاری تشویق به سرمایه گذاری و ایجاد شرکت در این مناطق می شوند که البته با در نظر گرفتن تجربه سایر شرکت ها می توان این نتیجه ارزشمند را بدست آورد که در صورت شناسایی بازار مصرف و مشتریان برون مرزی مناسب و سرمایه گذاری کافی در این مناطق می توان به سود آوری خوبی دست یافت .
ایران هشت منطقه آزاد تجاری و صنعتی دارد که شامل:
-
منطقه آزاد کیش
-
منطقه آزاد قشم
-
منطقه آزاد چابهار
-
منطقه آزاد اروند
-
منطقه آزاد بندر انزلی
-
منطقه آزاد سلفچگان
-
منطقه آزاد ماکو
-
منطقه آزاد ارس می باشد . که تمام مناطق آزاد ذکر شده 15 سال معافیت از مالیاتی را برخوردار می باشد
در تمامی کشور های دنیا مناطقی تحت عنوان مناطق آزاد تجاری ایجاد شده است و برای ثبت شرکت در این مناطق و مزایای آن نقل قول ها و تبلیغات زیادی به گوش می رسد . اما این مناطق چه مناطقی هستند و مزایای آنها چیست در ادامه به آن می پردازیم .
مناطق آزاد تجاری مناطقی هستند که عمدتا در کناره های کشور ها و بندرگاه ها که قابلیت حمل و نقل دریایی و یا جاده ای بسیار راحتر می باشد ایجاد می شوند . این مناطق امکان تبادل کالا اعم از واردات و صادرات و خرید و فروش کالا را با شرایطی بسیار آسانتر برای فعالان در این مناطق محیا کرده اند . به عنوان مثال تعرفه های گمرکی حذف و یا بسیار ناچیز می باشد.
هدف اصلی ایجاد مناطق آزاد تجاری بوجود آوردن جایگاهی برای فروش راحت تر محصولات کشور و واردات مایحتاج ضروری کشور با شرایط مقرون به صرفه تر و بدون تشریفات معمول گمرکی می باشد . اما از آنجایی که این مناطق با هدف فروش محصولات داخلی و یافتن بازار های جهانی بهتر ایجاد می شوند . به همین دلیل شاید سازمان ملل متحد ( یونیدو ) این مناطق را محرکه ای در جهت تشویق صادرات صنعتی نام گذاری کرده است . همچنین مناطق آزاد تجاری را اخیراً منطقه آزاد پردازش صادرات هم می گویند و همه این برداشت ها به دلیل این است که عمده کشور ها با ایجاد این مناطق اول به فکر صادرات محصولات کشور خودشان می باشند . ایجاد زیر ساخت های مناسب تر و فراهم نمودن تمامی امکانات مورد نیاز برای تجارت و آسان تر شده موضوع تبادلات کالا ها و ورود و خروج افراد و اشخاص خارجی همه به بهتر شدن و معروف تر شدن آن منطقه کمک کرده و باعث رونق بیشتر آن خواهد شد .
تسریع در انجام امور زیر بنایی ، عمران و آبادانی ، رشد و توسعه اقتصادی ، سرمایه گذاری و افزایش در آمد عمومی ، ایجاد اشتغال سالم و مولد ، تنظیم بازار کار و کالا ، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای ، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی طبق ماده 1 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد جمهوری اسلامی ایران که در تاریخ 21 /06/72 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید دلایل اصلی تشکیل مناطق آزاد تجاری صنعتی در ایران می باشند .
جذب سرمایه های خارجی و بوجود آمدن فرصت های شغلی مناسب و ایجاد بازارهای جدید مهم ترین دلایل ایجاد مناطق آزاد تجاری در هر کشوری می باشد . به عنوان مثال دسترسی به فناوری های نوین و پیشرفته ، یافتن بازار های خوب برای محصولاتشان و رقابت بهتر و راحتر با رقبای جهانی و حتی داخلی در راه یافتن بازار های جدید و … که تماما باعث ورود سرمایه های جدید به کشور و افزایش نقدینگی داخلی و در همین راستا مهار تورم داخلی می شود . یکی از دلایل اصلی ایجاد مناطق آزاد تجاری در مناطق کم بضاعت و کم درآمد توسعه آن منطقه و ایجاد شغل های جدید و نو بوده و می تواند ایجاد یکمنطقه آزاد تجاری در این منطقه رشد شکوفایی منطقه و در پی آن کل یک کشور را ایجاد نماید .
امام چه امکاناتی در مناطق آزاد تجاری ایجاد شده که باعث تفاوت این مناطق با سایر مناطق اقتصادی دیگر می شود :
* تسهیلات و لوازم مناسب و کافی برای تخلیه و بارگیری
* جایگا ه های مناسب برای تامن سوخت مورد نیاز
* احداث لنگر گاه های مناسب برای پهلو گیری هر چه راحتر کشتی ها
* احداث انبار های بزرگ و مناسب
* احداث سردخانه های بزرگ و مناسب و …
از اصلی ترین و اولین اقدامات هر دولتی پس از راه اندازی یک منطقه آزاد تجاری ایجاد تسهیل در امر ورود و خروج کالا به این مناطق می باشد . نیروی کار ارزان ، نبودن حق گمرکی و عدم دخالت ماموران گمرک ، امکانات مناسب ، معافیت های مالیاتی ، عدم وجود عوارض و خروج جنس و کالا به شکل دلخواه و هزینه های کم انبار داری در منطقه و همچنین وجود مشتریان مختلف از سایر کشورها در این مناطق با توجه به سهولت رفت و آمد افراد به این مناطق سرمایه گذاری در این مناطق را مقرون به صرفه و بسیار پر طرفدار کرده است تا جایی که بسیاری از فعالان اقتصادی در جای جای کشور پس از کسب موفقیت های داخلی و به دنبال توسعه تجارت و سود بیشتر اقدام به ثبت شرکت و یا شعبه ای در منطقه آزاد تجاری می نمایند و در این مناطق مشتریان جدیدو بازار بهتری برای خود پیدا می کنند .
مدارک لازم جهت ثبت شرکت در مناطق آزاد
1- اظهار نامه 2- اساسنامه شرکت 3- صورتجلسه مجمع عمومی موسسین 4- صورتجلسه اولین جلسه هیئت مدیره شرکت 5- گواهی دال بر سپرده گذاری حداقل 35% سرمایه نقدی نزد یکی از بانک های منطقه
6- مجوز فعالیت در منطقه که توسط سازمان ثبت صادر شده است .
مزایای ثبت شرکت در مناطق آزاد
1- معافیت مالیاتی به مدت 15 سال
2- معافیت گمرکی برای مواد اولیه و تجهیزات
3-ورود و خروج بدون محدودیت ارز
4-ورور و خروج اشخاص بدون محدودیت و بدون ویزا
5- سهولت و دسترسی آسان برای امور اداری
6- نزدیکی به دریا و حمل و نقل راحت دریایی
7- شراکت بدون محدودیت با افراد خارجی
فرصت های عمده سرمایه گذاری در مناطق آزاد
- سرمایه گذاری در زمینه تولیدات صنعتی مانند تولید و بسته بندی ، پرورش آبزیان و محصولات دریایی و …
- سرمایه گذاری در حوزه نفت و گازو پتروشیمی و صنایع وابسته
- – سرمایه گذاری بازرگانی مانند صادرات و واردات ، ترانزیت و حمل و نقل و …
- سرمایه گذاری های خدماتی مانند تاسیس آژانس های حمل و نقل دریایی ، زمینی و هوایی و…
- – سرمایه گذاری بانکی و بیمه ای
- – تاسیس موسسات مختلف
- – سرمایه گذاری فناوری و اطلاعاتی
- – تاسیس نمایشگاه های فصلی و دائمی
- – ایجاد انبار و سردخانه های مناسب
- – راه اندازی امکانات مخابراتی و ارتباطی راه دور و …
مقررات و مزایای سرمایه گذاری خارجی در مناطق آزاد ایران
- میزان سرمایه گذاری آزاد
- بررسی درخواست های سرمایه گذاری در منطقه
- تعیین مدت برای ارائه سرمایه تعیین شده برای سرمایه گذارخارجی دارای مجوز که سرمایه گذاران باید ظرف مدت تعیین شده سرمایه اعلام شده را ارائه نمایند
- پس از صدور مجوز سرمایه گذار می تواند از موضوع مجوز بهره برداری نماید.
- – استفاده از مزایا ی تشویقی و حمایتی برای سرمایه گذاران خارجی
- – امکان بیمه سرمایه برای سرمایه گذاران خارجی
- – اجازه خروج سود و مبالغ مربوط به اصل و سود حاصله از سرمایه گذاری داده می شود .
- – امکان فروش امتیاز یا واگذاری سرمایه و یا شراکت برای اتباع و سرمایه گذاران خارجی وجود دارد .
- – موارد اختلافی بین سرمایه گذاران بومی و خارجی با توافقات و قرارداد های فی ما بین حل خواهد شد .
تا اینجا با انواع شرکت ها و تفاوت آنها با همدیگر به اختصار آشنا شدیم . ولی تمامی شرکت ها بعد از تاسیس باید برای اینکه بتوانند فعالیت اقتصادی انجام داده و بصورت رسمی وارد فضای تجاری کشور شوند باید اقداماتی را انجام داده تا به شکل قانونی فعالیت خود را آغاز نمایند . همچنین در تمام مدت فعالیت شرکت ها ممکن است اتفاقاتی بیافتد که این شرکت ها مجبور به تغییراتی در خود شده و یا کلا نوع شرکت نیاز باشد که تغییر نماید.
اما اینکه این فعالیت ها چه هستند و تغییراتی که اشاره شد چگونه انجام می شوند نیز از مسائل بسیار مهمی است که باید تمامی علاقمندانی که در حال حاضر صاحب یک شرکت با هر موضوعی هستند و یا سهامدار و شریک یک نوع خاصی از شرکت هستن باید بدانند و دلیل برخی از حالات شرکت خود و باید ها و نباید های آن را متوجه شوند .